‘De Vette Jaren’ van Chan Koonchung.

Als kind krijg ik van mijn ouders het boekje De kleine reiziger in (of naar) China, over een ver land waar krioelt van de mensen met een gele huidskleur. Zij dragen armoedige kieltjes en rafelige strohoeden als bescherming tegen de zon en ze eten rijst. Over geloof en politiek wordt in het boekje met geen woord gerept.

Uit 2011 herinner ik me de ophef die ontstaat over de aanwezigheid van Nederland als gastland en de aanwezigheid van 22 bekende Nederlandse auteurs op de 18de Beijingse Internationale Boekenbeurs in het nieuwe China en als ik niet lang daarna hoor over de publicatie van ‘De Vette Jaren’ van Chan Koonchung besluit ik dat ik dit boek over Beijing in de nabije toekomst met alle geweld wil lezen.

Terwijl de hele wereld lijdt onder een zware economische crisis, staat China aan het begin van De Vette Jaren. De bevolking lijkt gelukkiger dan ooit en het interesseert nagenoeg niemand dat er een maand uit het bestaan geschrapt is, een hele maand die nergens in officiële documenten is terug te vinden.
Slechts een kleine groep is vastbesloten te achterhalen hoe dit collectieve geheugenverlies heeft kunnen ontstaan en wat er ten grondslag ligt aan de opgelegde vrolijkheid en tevredenheid waar China mee behept is.

Lao Chen, een niet onverdienstelijke schrijver/journalist, woont in Geluksdorp Nummer Twee. Hij vormt de verbindende schakel tussen het nieuwe rijke China van de blije tevreden mensen en het oude China waar zijn kritische vrienden de overgebleven intellectuele elite vormen. Zij staan als anarchisten te boek en worden waar mogelijk geschaduwd.
Lao Chen twijfelt aanvankelijk aan het gezonde verstand en het inzicht van zijn vrienden Fang Caodi en Xiao Xi, maar zijn liefde voor Xiao Xi draagt ertoe bij dat hij zijn eigen staat van welbevinden in twijfel trekt en hij vraagt zich af wat de betekenis is van maar 90% vrijheid. Nadat ook zijn professionele nieuwsgierigheid gewekt is gaat hij mee in het onderzoek, op zoek naar de waarheid.
Langzaam krijgen Lao Chen en zijn vrienden de schokkende werkelijkheid over het steeds machtiger wordend China en de zwaar manipulatieve Chinese communistische partijpolitiek boven tafel.

Chan Koonchung biedt de lezer een fascinerend (toekomst)beeld van de Chinese samenleving. Een onderdrukte samenleving die voor 90% door partijpolitiek bepaald wordt en waar de mensen vreemd genoeg niet ongelukkig zijn. Waar meer boeken verkrijgbaar zijn dan iemand in zijn leven zou kunnen lezen, zelfs vertaalde Nederlandse literatuur, maar waar desondanks de waarheid verborgen wordt gehouden en mensen leven met de illusie dat ze vrij zijn in hun keuze en alles kunnen lezen wat ze willen.
Dat is wat het verhaal zo schokkend en tegelijkertijd ongelooflijk boeiend maakt: de illusie van geluk door ‘toediening’ van een slimme strategie.

Hoewel het boek een roman is, is het bijna een politiek pamflet te noemen. Een ‘wake up call’ aan de wereld, een waarschuwing aan de Westerse wereld om China serieus te nemen in het besef dat men hier te maken heeft met een niet te onderschatten wereldmacht.
Chan Koonchung heeft met dit bijzondere boek vragen bij mij los gemaakt, heeft ervoor gezorgd dat ik het boek meteen heb doorgegeven met de boodschap: “Dit móet je lezen! Dit wil je ook weten over China” en los van het politieke aspect krijgt de lezer een indrukwekkend verhaal over een schrijver die zijn grote liefde najaagt. Ook dat is China.
Het boek is nergens saai, verontwaardiging en begrip liggen naast elkaar op de loer en de vlotte vertaling door Yves Menheere heeft het boek de in juiste vorm gegoten.

De vette jaren is een geweldig boek dat je meer laat begrijpen over het leven in de Chinese samenleving. Het boek is in China overigens verboden omdat het kritiek levert op de partij. Het wordt vooral online gelezen en de exemplaren die illegaal gedrukt zijn worden doorgegeven. De auteur, Chan Koonchung, heeft al aangegeven bang te zijn dat hem in de toekomst iets overkomt. Je mag in China namelijk over alles schrijven, maar kritiek op de staat leveren is uit den boze. Volgens Chinezen zelf is dit boek een afspiegeling van de werkelijke samenleving. Je bent voor 90 procent vrij en 10 procent bepaalt de overheid. Veel Chinezen zijn hier tevreden mee, maar niet iedereen. Het is een gecontroleerde vrijheid.
Ik had bij het lezen van dit boek regelmatig het gevoel dat het om een documentaire ging, maar het is toch echt fictie. Fictie die wel heel dicht bij de waarheid lijkt te komen. Het doet denken aan 1984 van George Orwell, maar vooral aan Brave New World van Aldous Huxley. Het verhaal speelt in de nabije toekomst, in Beijing. Het merendeel van de bevolking is blij en tevreden over hoe het leven loopt. De mensen stralen echter een onnatuurlijke gelukzaligheid uit. Men maakt zich nergens zorgen over en is blij met wat men heeft. Er zijn echter enkele mensen die zich hierover verbazen en niet begrijpen hoe iedereen alles zo tevreden accepteert en het verleden vergeet. Naar hun idee is er een maand verdwenen, een maand van onrust in China is verwijderd uit alle officiële documenten. Het vreemde is echter dat de bevolking zich deze maand ook niet kan herinneren. Zij zien alleen dat er een wereldwijde crisis is, die samenvalt met de Gouden Jaren van China, de jaren van overvloed. Iemand die zich deze maand echter wel herinnert is Fang Caodi. Hij komt in contact met Lao Chen, een Taiwanese schrijver die al enkele jaren in China woont. Hoewel de laatste eigenlijk wel tevreden is met de manier waarop zijn leven voortkabbelt, gaat hij samen met Fang Caodi op zoek naar Xiao Xi, een vrouw die zich ook verbaast over het collectieve vergeten. Lao Chen heeft zelf echter een heel andere reden om haar te vinden. Via deze personen kom je op allerlei plekken in China en leer je meer over de Chinese samenleving. Het boek bevat veel overeenkomsten met de werkelijkheid. Er is een wereldwijde economische crisis en China lijkt daar minder last van te hebben. Kortom, een interessant boek waarbij ik uit nieuwsgierigheid regelmatig allerlei zaken heb opgezocht over China.