Perspectieven op vriendschap

Een jaar of twintig geleden zong de band Het Goede Doel dat vriendschap een illusie is.
De auteurs die meewerkten aan het boek <strong>Perspectieven op vr... » 

Een jaar of twintig geleden zong de band Het Goede Doel dat vriendschap een illusie is.
De auteurs die meewerkten aan het boek Perspectieven op vriendschap denken daar heel anders over. Voor hen is vriendschap mooi, en een werkelijkheid. Aan vriendschap heeft iedereen behoefte. Er is niemand die vriendschap niet op prijs stelt, zo blijkt uit onderzoek. In het privé-bestaan levert vriendschap ‘kwaliteit van leven’ op.

Hoewel wij dat vaak aannemen, is vriendschap niet louter een privé-aangelegenheid. Sommige auteurs beweren in Perspectieven op vriendschap dat er een veel breder concept van vriendschap gedacht kan worden. Vriendschap zou op het snijvlak van privaat en openbaar liggen. Vriendschap heeft te maken met de start van samenleven in het openbaar en met burgerschap. De betrekkingen tussen vrienden en tussen burgers zouden in elkaars verlengde liggen.
Het zijn onder anderen de auteurs Joep Dohmen en Henk Manschot die ingaan op dit thema, waarbij Henk Manschot het belangrijke voorbeeld van de antieke filosofie van de Stoa ten tonele voert. In dat licht kan ook de ‘menswaardige vijand’ van auteur Theo de Wit gezien worden.

En nog breder kan het gaan: niet alleen zou de voorkeursbetrekking tussen twee vrienden of vriendinnen gezien kunnen worden als burgerschapsmodel, maar misschien ook als model dat op andere soorten betrekkingen kan worden overgebracht, bijvoorbeeld het huwelijk, de ouder-kindrelatie of professionele hulpverlening. Het laatste - in het bijzonder geestelijke en maatschappelijke begeleiding - wordt uitvoerig belicht door onder anderen Andries Baart en Frans Vosman.

De interessante vraag bij deze verbredingen van vriendschap is steeds, welk probleem er in die (verschillende) betrekkingen zit, waarvoor de vriendschap dan als ‘oplossing’ of als het meest passende of best denkbare model kan of moet gelden. Anders gezegd: welk element in de vriendschap wordt van belang geacht om als oplossing voor een probleem te dienen? Vertrouwen en betrouwbaarheid zijn in dat verband zeker elementair. Vanuit de diverse levensbeschouwingen en culturen wordt heel verschillend naar vriendschap gekeken, al moet toch ook gezegd worden dat ‘zoiets’ als vriendschap wel vertaalbaar is van de ene naar de andere levensbeschouwing. In de bundel wordt naar de bijbel en naar de koran gekeken.

Opzienbarend en zeer indringend in Perspectieven op vriendschap is verder de analyse door Ria van den Brandt van één concrete vriendschap, die tussen Etty Hillesum en Henny Tideman in het jaar voor de dood van Hillesum in een concentatiekamp.

In deze publicatie hebben de auteurs vriendschap niet willen beschouwen als een illusie, maar zich ook niet beperkt tot een romantisch, gevoelvol idee van vriendschap: Vriendschap is meer, mogelijk véél meer.

«